بی خوابی نوزاد و مشکلاتی که برای والدین به همراه داره، از جمله موضوعاتیه که ما امروز میخوایم در تربیتگرام به اون بپردازیم. حتی خوش خواب ترین افراد هم در مواقعی با مشکل بدخوابی مواجه بودن. در ادامه به شما خواهیم گفت که باید چگونه با این مشکلات مقابله کنید.
دلایل بی خوابی نوزاد چیست؟
اگر به تازگی بچهدار شده باشید، حتما میدونید که هیچ کس به اندازه یه نوزاد نمیخوابه. مخصوصاً تو چند ماهِ اولِ تولد این موضوع بیشتر معلومه چون در رشد نوزاد تاثیر بسیار زیادی داره. (همینجا بهتون بگیم که ما مقاله ای کامل درباره رشد نوزاد نوشتیم که اگه دوست داشتید، می تونید اون رو بخونید).
حتی زمانی که نوزادِ شما در طول شب میخوابه هم دلایل بی خوابی او میتونه فرق کنه. در کوتاه مدت روبرو شدن با بدخوابی نوزاد بخشی از اصول پدر و مادریه. معمولاً وقتی کودکِ شما گرسنه است، میخواد دندان دَر بیاره و یا اینکه مراحل رشد خودش رو طی میکنه، برای بیان خواستههاش در طول شب بیدار می شه. اما این بخش خوبِ ماجراست. وضعیت وقتی به هم می ریزه که نوزاد به بد خوابی خودش ادامه میده.
بعضی از نوزادا مخصوصاً اونایی که سن بیشتری دارند، دِلِشون نمیخواد عادتهای قدیمیشون در خوابیدن مثلِ غذا خوردن در رختخواب یا بیدار شدن در نیمه شب را ترک کنند. در ادامه به تعدادی از رایج ترین دلایل بدخوابی کودک و راه حلهایی که داره می پردازیم. همینکه دلایل بی خوابی کودک خوتون رو بدونید، نصفِ راه رو رفتید.
مشکلات بی خوابی نوزاد سه ماهه
همونطور که میدونید، نوزاد در سه ماه اولِ زندگیِ خود به 14 تا 17 ساعت خواب نیاز داره. از 17ساعتی که خوابه، بین 8 تا 9 ساعت در طولِ شب و تقریبا 7 تا 9 ساعت رو در طول روز شامل میشه. در این مدت نوزاد در طول روز و شب مدتِ بسیار کمی در طول شبانه روز رو بیداره و اونم زمانهایی هست که میخواد شیر بخوره. البته شاید به دلیل اینکه زیاد بیدار می شه، معلوم نباشه که اینقدر میخوابه.
اگر کوچولوی شما اینقدر می خوابه، نگران نشید چون موضوعی طبیعیه که به مرورِ زمان تغییر میکنه. با این وجود در این سه ماه چالشهایی هم وجود داره که ممکنه خوابیدن رو براش مشکل کنه. در واقع سه مشکل رایج در این دوران وجود داره که شاملِ:
1- نخوابیدن به پشت
مشکل نخوابیدن نوزاد به پشت
اولین مشکل بی خوابی نوزاد سه ماهه اینه که به پشت نمیخوابه. تو این سن نوزاد دوست نداره به پشت بخوابه و بیشتر دِلِش میخواد رو به شکم بخوابه. اما این حالت از خوابیدن اصلا برا کوچولوتون خوب نیست چون ممکنه باعث مرگش بشه. بهش سندروم احتمال مرگ ناگهانی(SIDS) هم میگن. پزشکای متخصص تو حوزه کودکان میگن که بهتره همیشه نوزادتون رو به پشت بخوابونید.
چگونه حَلِش کنیم؟
اگر نوازدتون به پشت نمیخوابد، اول با پزشکِش مشورت کنید شاید اون بتونه دلیلی منطقی برا این موضوع داشته باشه. اما یکی از محتملترین دلایل اینه که کوچولوتون تو این حالت به اندازه کافی احساس امنیت نمی کنه. اگر عدم احساس امنیت دلیل بی خوابی نوزاد باشه، به شما توصیه می کنیم که قُنداقِش کنید و در صورت امکان بهش پستانک یا همون پستونک بدید. شاید در نگاه اول قنداق کردن نوزاد به نظرتون کار درستی نیاد. ولی مطمئن باشید که اگر درست انجامِش بدید، اتفاقاً بسیار مفیده. این کار رو آنقدر تکرار کنید تا نوزاد به خوابیدن در پشت عادت کنه.
2- قاطی کردن شب و روز
مشکل
فرزند شما در تمام طول روز خواب است و شب ها بیدار می شود. بدون شک چنین وضعیتی برای هیچ مادر و پدری مطلوب نیست!
چگونه آن را حل کنیم؟
این مشکل به مرورِ زمان و وقتی نوزادِ تازه متولد شده به زندگی بیرون از رحمِ مادر عادت کنه، حل میشه. اما اگر می خواید کوچولوتون فرق بین شب و روز رو از همون اول بفهمه، میتونید چندتا کار انجام بدید. یکی از کارا اینه که چرت روزانه اش رو به سه ساعت محدود کنید و بهِش نشان بدید که شب و روز باهم فرق میکنن. مثلا اگر در طول روز چراغ ها و تلویزیون روشنه، در زمانِ خوردن شیر شبانه تلویزیون رو خاموش کنید و تو یه اتاقِ تاریک بهِش شیر بدید. در اینصورت تفاوت شب و روز رو متوجه میشه. و بدین ترتیب مشکل بی خوابی نوزاد در طول شب تا حدودی حل میشه.
3- نوزاد بد خواب در طول شب بارها برای شیر خوردن بیدار می شه!
مشکلِ رایج
در ماه دوم تا سوم تولد، نوزاد برای خوردن شیر مادر دو تا سه بار بیدار می شه. به طوری که نمیذاره شما پدر و مادرش خوب بخوابن.
راه حل پیشنهادی
اول از همه پزشک متخصصِ فرشته کوچولوتون رو در جریان بذارید و از اون درباره تعداد دفعات شیر خوردن نوزاد در طول شب بپرسید. بنابراین اول باید بدونید که نوزادتان باید شب چقدر شیر بخوره. اگر پزشکِش بهتون اجازه داد که تعداد دفعات شیر خوردن در شب رو کاهش بدین، در طول روز به نوزاد کوچولوتون بیشتر شیر بدین. مثلاً اگه الان چهار ساعت یه بار بهش شیرمیدید، این بار دو ساعت یه بار این کار رو انجام بدین. تعداد دفعات شیر خوردنِش در طول شب رو هم به آرومی کاهش بدین. (ما قبلا در مقاله ای تحت عنوان از شیر گرفتن کودک در طول شب به طور کامل به این موضوع پرداختیم). اینا کارهایی هست که میتونید برا بیدار شدن پیاپی نوزاد در طول شب انجام بدین.
مشکلات بی خوابی نوزاد چهار ماهه و پنج ماهه
در ماه چهارم از تولد، نوزاد به 12 تا 16 ساعت خواب در طول شبانه روز نیاز داره. از این تعداد سهم خواب روزانهاش دو یا سه چرت بین 3 تا 6 ساعت در روز و همچنین 9 تا 11 ساعت در طول شب است.
اما برا یه نوزاد 5 ماهه چطور؟ میتونیم بگیم که تو این سن نوزاد به 10 تا 11 ساعت خواب شبانه و دو تا سه چرت در طول روز نیاز داره.
4- کاهش خواب
در چهارمین ماه از تولد، نوزاد شما که قبلاً بین 14 تا 16 ساعت میخوابید، الان دیگه کم میخوابه. در واقع اون برا هر چیزی بجز خوابیدن آماده است. به دوره بی خوابی نوزاد چهار ماهه که بسیاری از نوزادان اون رو در چهار،شش،هشت،ده و دوازده ماهگی تجربه می کنن، خوش اومدید. البته این اتفاق ممکنه در هر سنی از رشد نوزاد دوباره رخ بده.
اما دلیلِش چیه؟ بی خوابی نوزاد در چهارماهگی به این دلیل رخ میده چون کوچولوتون به تازگی با دنیای اطرافش آشنا شده و دنیا براش اینقدر جذابه که اصلاً دلش نمیخواد یه ذره از اون رو هم از دست بده. هیچ راهی برای تشخیص اینکه کِی این اتفاق رخ میده، وجود نداره. اما قطعاً وقتی با آن روبرو بشید، دیگه میفهمید! در هر صورت اینجوری هم میشه گفت که هروقت نوزاد در مقابل خواب مقاومت کرد و بیش از حد بیدار شد، مساله کاهش خواب(رگرسیون خواب) به سُراغِش اومده.
چگونه این مشکل رو حل کنیم؟
ساده ترین راهی که به ذهنِ ما میرسه اینه که به فکر ساختن روتینی برای خواب نوزاد باشید. منظورمون اینه که مثلا حمومِش کنید، بعد بهش غذا بدید، براش داستانی بگید و در آخر اون رو در آغوش بگیرید و در محل خوابِش بذارید. با تکرار این روتین، نوزاد کوچولوتون یاد میگیره که الان وقتِ خوابه. همچنین اگر در طول شب خیلی کم می خوابه، مطمئن بشید که خواب روزانه کافی داشته باشه. چون خوابوندن نوزادی که بیش از حد خسته است، بسیار سخته.
البته آنقدرها هم نیاز به نگرانی نیست زیرا این دوره در نوزاد موقتیه. در واقع به محض اینکه نوزاد مراحل رُشدِش رو طی کرد، به چرخه خواب اَوَلِ خودش برمیگرده. بنابراین اگر با موضوع مشکلی ندارید، میتونید از فکرِ ساختنِ روتین بیاید بیرون. در غیر اینصورت توصیه ما اینه که به این راهِ حل فکر کنید.
5- تغییر ساعت در خواب روزانه
مشکل
وقتی نوزاد بزرگتر میشه، در طول روز کمتر میخوابه. اگر کوچولوتون از این شرایط راضی هست و شب هم خوب میخوابه، همین وضعیت رو ادامه بده. اما اگر بی خوابی نوزاد در طول روز باعث میشه که شب نتونه بخوابه، دچار اختلال خستگی بیش از حد شده و بهتره که کاری کنید در طول روز بیشتر بخوابه.
چاره چیه؟
چاره این کار نیز ایجاد یک روتین قبل از هر بار چُرت زدن است. این روتین میتونه شامل پخشِ یه آهنگِ کودکانه، ماساژ دادن نوزاد و همچنین قصه گفتن براش باشه. البته باید در این مورد صبور باشید. بالاخره نوزاد شما به این روتین عادت خواهد کرد.
بی خوابی نوزاد شش ماه به بالا
در این روزها الگوی خواب نوزاد با چیزی که در چند ماهِ گذشته با آن روبرو بودید، خیلی فرق میکنه. در شش ماهگی، نوزاد کوچولویِ شما حدود 10 تا 11 ساعت در شب می خوابه و در طول روز نیز دو یا سه بار چرت میزنه.
وقتی به سن نُه ماهگی می رسه، مدت زمانِ خواب شبانه او چیزی در حدود 10 تا 12 ساعت میشه و دو بار در طولِ روز چُرت می زند. در 12 ماهگی نوزاد با نشون دادنِ یه سری علایم، شما رو از این موضوع باخبر میکنه که میتونه به مدتِ طولانی در طولِ شب بخوابه. بنابراین نوزادان از شش ماهگی به بعد از این توانایی برخوردارند که خواب شبانه کاملی داشته باشند. البته تو اکثر بچهها این اتفاق بین 14 تا 16 ماهگی رخ میده.اما هنوز موارد زیادی وجود داره که ممکنه باعث بی خوابی نوزاد بشه. با ما همراه بشید تا در ادامه با این موارد بیشتر آشِناتون کنیم.
6- نوزاد شما به تنهایی نمی خوابد!
مشکل!
تقریبا اگر از هر کسی درباره خواب شبانه بپرسین، به شما میگه که در طول شب چند بار از خواب بیدار میشه. این موضوع میتونه دلایلِ زیادی داشته باشه که ما اینجا بهِش کاری نداریم. چرا که موضوع بحث ما بی خوابی نوزادان هست. توانایی خوابیدن به تنهایی در رختخواب و طول شب مهارتی است که نوزادان باید یاد بگیرند. اگر نوزاد شش ماههتان هنوز برای خوابیدن عادت دارد که شیر بخورد یا اینکه بر پشت او بزنید، باید به او خوابیدن را آموزش دهید.
راحلی که ما برای آن پیشنهاد می دهیم چیست؟
اول از همه به فکر داشتن یه روتین برا خوابِش باشید. اگر کوچولوتون برا خوابیدن به خوردن شیر از سینه مادر یا شیشه شیر وابسته است، بهتره 30 دقیقه قبل از خوابیدن به او شیر بدید. بعد از اون هر وقت خواست بخوابه (یعنی هنوز کامل نخوابیده) اون رو تو گهواره بخوابونید. به احتمال زیاد اَوَلاش ناله می کنه. اما شما کار خودتون رو انجام بدید. وقتی با این روش و شاید با استفاده از پستونک فرشته کوچولوتون یاد گرفت که خودش رو آروم کنه، دیگه موقع خواب به حضور شما نیازی نداره.
تا زمانی که نوزاد بتونه به تنهایی خوابیدن عادت کنه، اشکالی نداره اگه شب در زمانِ بیدار شدن او به سراغش برید. البته منظورمون این نیست که باید اونو در آغوش بگیرید یا شیر بدید. وقتی یاد گرفت که خودش رو آرام کنه، خوندن لالایی و صداتون برای خوابیدن دوبارَش کافیه.
اینکه از چه روشی برای آموزش خوابیدن به نوزاد استفاده میکنید، کاملا به خودتون بستگی داره. اما روشی هست که بر اساس تجربه معمولا کارسازِه. در این روش شما به نوزاد پنج یا شش ماهه خود اجازه میدید که کمی گریه کنه و بعد از اون به سراغش میرید. یعنی فوراً اونو بغل نمیکنید و یه کم بهش زمان میدید.
اما می دونید دلیلش چیه؟
در شش ماهگی، نوزادان که تا حالا با گریه کردن به تمام خواستههاشون رسیدن، می خوان همین روش رو ادامه بدن. اما همین که فهمیدند دیگه این روش جواب نمیده و پدر و مادرش دیگه به گریه کردنِ او کمی بی توجه هستن، دست از گریه کردن کشیده و آروم میشه. این فرایند معمولا بین سه تا چهار شب طول می کشه.
یادتون باشه که تا حداقل شش ماه و در برخی مواقعِ خاص تا یک سال محل خواب نوزاد باید در اتاق(نه تخت خواب) والدین باشه.
وقتی نوزاد با شما تو یه اتاق میخوابه هم باید روتین خوابیدَنِش رو رعایت کنید. به او شب بخیر بگید و واقعا بخوابید. اگه شب بیدار شد، اشکالی نداره که بخواید با گفتَنِ”همه چی خوبه” آرومِش کنید. اما بهتره برای نحوه واکنش نشان دادن به گریه نوزاد برنامه داشته باشید.
7- بی خوابی نوزاد شش ماهه به دلیل شیر خوردنِ زیاد در طول شب
خیلی از نوزادا وقتی به سنِ شِش ماهِگی میرسن، دیگه نیازی به شیر خوردن در طول شب ندارن و بهتره به فکر گرفتن شیر از کوچولوتون باشید. البته قبل از این کار حتما باید با پزشک اطفال مشورت کنید.
اگه نوزاد شما در شش ماهگی هنوز در طول شب چند بار بیدار می شه و بدون در آغوش گرفتن و شیر خوردن نمیخوابه، میدونه که هنوزمیتونه با گریه کردن به خواستههاش برسه. بنابراین تا زمانی که بهش پاداش بدید(نوزاد رو بغل کنید یا بهش شیر بدید)، به گریه کردنِ خودش ادامه میده.
چکار کنیم؟
اگر پس از مشورت با پزشک اطفال، فهمیدید که اجازه گرفتن شیر از نوزاد رو دارید، حتماً این کارو انجام بدید چون بهترین کاره. گرفتن شیر از نوزاد خودش یه اصول خاصی داره که ما قبلا در مقاله ای تحت عنوانِ راهکارِ جامعِ از شیر گرفتن نوزاد به روش دکتر هلاکویی این موضوع رو بررسی کردیم.
اگر به گرفتن شیر از کوچولوتون تمایل ندارید، میتونید به او خوابیدن رو آموزش بدید. درست مثل مشکل ششم از بی خوابی نوزاد یعنی خوابیدن به صورت تنهایی بهتون گفتیم. این کار رو تا زمانی ادامه بدید که نوزاد بتونه بدون شیر خوردن بخوابه.
8- نوزاد شما زود از خواب بیدار می شود
قضیه از این قراره که نوزاد شما صُبحِ خیلی زود و گاهی وقتی هوا گرگ و میشه، از خواب بیدار میشه. اگه از دسته کسانی باشید که سحر خیز نیستند، با این مدل از بی خوابی نوزاد مشکل زیادی پیدا میکنید.
اما برای این حل این مشکل چکار کنیم؟
اگر نوزاد شما حداقل شش ماه داره، برای دیر خوابوندَنِش میتونید چند راه رو امتحان کنید. مثلاً میتونید خوابیدنِ روزانهاش رو کاهش دهید. یا در زمانهای مختلفی از شب فرشته کوچولو رو به رختخواب ببرید و ببینید که کدوم زمان بهتره. حتی می تونید تو زمان خوابیدن نوزاد، چراغا رو روشن بذارید تا دیرتر بخوابه.
9- بی خوابی نوزاد در زمان دندان درآوردن
اگه در طول روز نشونههایی از دندان در آوردن نوزاد مثلِ بد خلقی و گاز گرفتنِ سینه رو مشاهده کردید، ممکنه در طول شب هم به همین دلایل، نوزاد شما رو بیدار کنه.
دقت کنید که مشکلات دندان در آوردن و بی خوابی نوزاد در هر دوره از یک سالگی کودک ممکنه رخ بده. برخی از نوزادان در شیش ماهگی و برخی دیگه در سه یا چهار ماهگی، دردِ دندونِشون شروع میشه. در حالیکه بچههای دیگه تا اولین سال از تولدشون دندان در نمیارن.
چجوری حلش کنیم؟
اگر چه به هیچ عنوان نباید کوچولوتون رو نادیده بگیرید، اما اونو در آغوش نکشید. به جای اون میتونید با او حرف بزنید. برایش لالایی بخونید و اینجوری آرومش کنید. ممکنه کودک با این کارها آروم بشه. ممکنه هم نیاز باشه که اتاق رو ترک کنید تا خودش آروم بشه.
اگر دردِ دندون نوزاد هر شب بدتر از شب قبلش باشه، تنها با تجویز پزشک میتونید بهش مسکن دهید. دقت کنید که به هیچ عنوان بدون اجازه پزشک این کار را انجام ندهید.
برای این کار اگر نوزاد شما دو ماه یا بیشتر سن داره، استامینوفن کودکان و اگر شش ماه به بالاست، ایپوبروفن مخصوص کودکان به او بدهید. باز هم تاکید می کنیم که این کار حتما باید با تجویز پزشک صورت بگیرد.
مشکلات بی خوابی نوزاد که ممکنه در هر سنی رخ بده!
برخی از مواردی که باعث بی خوابی نوزاد میشن، در هر نقطه از یک سال اول زندگی او یا پس از آن میتونه رخ بده. دو مورد رایج که در ادامه براتون میگیم شامل اختلال در روتین خواب و خستگی بیش از حد میشه.
10- اختلال در روتین خواب نوزاد
زمان زیادی طول نمی کشه تا به دلایل مختلف در روتینِ خواب نوزاد و کودک اختلال ایجاد بشه. به وضعیت های زیر فکر کنید. شاید براتون آشنا به نظر برسه.
1-فرزند شما اگه دچار گوش درد یا عفونت گوش بشه، کاملا روتین خوابش به هم میریزه.
2- شرایط احساسی هم میتونه همین بلا را سر کودک شما بیاره. اگر شاغل باشید و بخواید به محل کارتون برگردین، یه مدت طول میکشه تا کوچولوتون به حضور یک پرستار بچه عادت کنه.
3- سفر کردن، چهار دست و پا رفتن و یا راه افتادن کودک هم از جمله مواردی هستن که روتین خواب نوزاد رو به هم میریزه. همه اینها وضعیتهایی هستن که ممکنه شما با اون روبرو بشید. اما چاره کار چیست؟
چه باید کرد؟
جوابی که میخوایم بهتون بدیم، خیلی هم عجیب و غریب نیست. البته کار دیگهای هم نمیشه کرد. اگر چه نوزادان ممکنه در این شرایط یه کم غرغرو بزنن، باید پعد از بیدار شدنِ دوباره، اونا رو بخوابونید. این کار رو میتونید با استفاده از همون روتینِ قبل از خواب که شامل حمام، تغذیه، قصه گویی و … هست، انجام بدید.
11- نوزاد با وجود خستگی نمی خوابد!
اگر نوزادتون به اندازه کافی نخوابه، چه اتفاقی رخ میده؟ بله درست حدس زدید دچار خستگی بیش از حد میشه. در این حالت، کوچولوتون نشون میده که آمادگیِ خوابیدن داره، اما در کمال تعجب نمی خوابه. چشماش بسیار خسته ان اما بسته نمیشن.
نوزاد دو یا سه ماهه که دچار این حالت میشه، حتی با غذا خوردن و تکان دادن نوزاد خوابش میره. نوزادان 5 یا 6ماهه هم که باید خودشون به تنهایی بخوابن، هنگام قرار گرفتن در گهواره بیدار میشن و به سختی می خوابن.
راه حل این مشکل چیست؟
وقتی نوزاد خسته است، اونو بخوابانید اما نذارید بیش از حد خسته بشه. وقتی دیدید که خمیازه میکشه و یا اینکه چشماش رو میبنده، زود دست به کار میشه و اون رو در گهوارهاش بخوابونید.
هیچ وقت این ریسک رو نکنید که نوزاد رو برا مدت بیشتری بیدار نگه دارید. قبل از اینکه کار از کار بگذره و نوزاد بیش از حد خسته بشه، اون رو بخوابانید.
مطمئن شوید که نوزادتان به اندازه ای که مورد نیاز است، بخوابد. اگر یکی از چُرت های او خیلی طول بکشد، او را کمی زودتر از حالت معمول بخوابونید.
اگر شب سختی داشته باشه و یا اینکه خیلی زود از خواب بیدار میشه، بهتره در طول روز بیشتر بخوابه تا دچار خستگی زیادی نشه.
12- بی خوابی نوزاد پس از بیماری
بیماری هایی مانند گلودرد، تب و سرماخوردگی میتونن خواب را از چشمای نوزاد و یا حتی بزرگسالان بگیره. البته میدونم شما هر کاری می کنید تا حال فرشته کوچولوتون هر چه سریعتر خوب بشه. شب تا صبح بالای سر او بیدار میمونید تا تَبِش پایین بیاد. مثلاً اونو در آغوش میگیرید. ممکنه حتی با مجوز پزشک نوزاد از دارو هم استفاده کنید. اما مشکل از جایی شروع میشه که نوزاد به سر زدنهای شبانه شما عادت میکنه و پس از خوب شدن نیز در طول شب بارها بیدار میشه تا شما همون کارها رو براش انجام بدید.
مشکل: روتین خواب نوزاد در هنگام بیماری دچار اختلال می شود و پس از بهبودی نیز ادامه داره. به طوی که در طول خواب شب چند بار بیدار میشه و گریه می کنه تا زمانی که بتونید اون رو آروم کنید.
چکار کنیم؟
وقتی فرزندتون حالش خوب شد و مثل روز اول شادابیاش رو به دست آورد، به روتین خوابی که قبل از بیماری داشت، برگردید. شاید چند شب طول بکشه تا بتونه دوباره به حالت قبلیش برگرده. بنابراین صبور باشید. اگر هم نمی خواید این کار رو انجام بدید، هیچ اشکالی نداره. این بی خوابیها در زمان بعد از بیماری امری عادی هست که به مرور زمان به حالت اولش برمیگرده. بنابراین نیازی نیست نگران باشید و از مراحل رشد کودک خود لذت ببرید.
جمع بندی
در این مقاله سعی کردیم تمام نکاتی که مربوط به بی خوابی نوزاد وجود داره رو براتون بگیم. شما هم اگه تجربه ای تو این زمینه دارید، خوشحال میشیم نظراتتون رو بشونیم.
ما در گروه تربیتگرام میدونیم که مسائل مربوط به رشد و تربیت کودک چقدر حساسه. بنابراین در تمام نوشته هامون سعی می کنیم مطالبی که توسط بهترین پزشکان دنیا به تایید رسیدن رو براتون به اشتراک بذاریم.
منبع : what to expect